Ý nghĩa tranh Vinh Hoa Phú Quý – Tranh dân gian lời chúc phúc

Tranh Vinh hoa – Phú quý là một trong những tác phẩm tiêu biểu của dòng tranh dân gian Việt Nam mang đậm giá trị nghệ thuật và ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Với hình ảnh giàu biểu tượng và màu sắc tươi sáng, ý nghĩa tranh Vinh Hoa – Phú Quý gắn liền với ước vọng về cuộc sống sung túc, hạnh phúc và viên mãn. 

Nhưng không phải ai cũng hiểu rõ ý nghĩa và vì sao bộ tranh nổi tiếng này lại xuất hiện nhiều trong các gia đình vào dịp Tết hoặc những sự kiện trọng đại?

Tổng quan về tranh dân gian Đông Hồ Vinh Hoa – Phú Quý 

Cặp tranh Vinh Hoa – Phú Quý là hai trong bốn bức của bộ Tứ Quý nổi tiếng của tranh dân gian Đông Hồ, thường được xếp trong bộ tranh Tứ Quý: Lễ – Trí – Nhân – Nghĩa – Vinh Hoa – Phú Quý. 

Bộ tranh này thể hiện trọn vẹn quan niệm sống và lý tưởng của người Việt xưa: vừa đề cao đạo đức, trí tuệ, vừa hướng tới vinh hiển và phú túc. 

Trong đó:

• Vinh Hoa: Vẽ hình bé trai ôm gà trống, phía sau có một chậu hoa cúc và có đề hai chữ “Vinh Hoa”  tượng trưng cho danh tiếng, thành đạt và phẩm hạnh.
• Phú Quý: Vẽ hình bé gái ôm con vịt, phía sau là chậu hoa sen và có đề hai chữ “Phú Quý” biểu tượng cho của cải, no đủ và cuộc sống sung túc. 

Sự kết hợp của cả bốn bức trong bộ Tứ Quý tạo thành một hệ giá trị trọn vẹn, vừa đạo đức vừa vật chất, là lời chúc phúc tròn đầy cho gia chủ.

Chính vì sự kết hợp trọn vẹn đó, từ lâu tranh Vinh Hoa – Phú Quý đã trở thành hình ảnh quen thuộc trong đời sống người Việt, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán. Những bức tranh này không chỉ để trang trí mà còn là lời chúc bằng hình ảnh gửi gắm ước vọng về:

• Gia đình hưng thịnh, con cháu thành đạt.
• Đời sống no đủ, sung túc, thịnh vượng.

Với màu sắc tươi sáng, nét vẽ mộc mạc và kỹ thuật in thủ công truyền thống trên giấy điệp, tranh mang hơi thở làng quê Bắc Bộ góp phần lưu giữ hồn cốt văn hóa dân gian và tinh thần lạc quan, hướng thiện của người Việt qua nhiều thế hệ.

Ý nghĩa tranh Vinh Hoa – Phú Quý 

Ý nghĩa của tranh dân gian Đông Hồ “Vinh Hoa – Phú Quý” được thể hiện sâu sắc cả về mặt hình tượng lẫn giá trị tinh thần, phản ánh ước vọng muôn đời của người Việt về một cuộc sống viên mãn, đủ đầy cả danh vọng lẫn tài lộc.

Tranh Vinh hoa – Phú quý là một phần trong bộ tranh gồm: Lễ trí (em bé ôm rùa), Nhân nghĩa (em bé ôm cóc), Vinh hoa (em bé ôm gà) và Phú quý (em bé ôm vịt). Đây là bốn bức tranh chúc tụng nổi tiếng của làng tranh Đông Hồ thường được treo cùng nhau mỗi dịp Tết đến xuân về, như lời cầu chúc cho một năm mới an khang, thịnh vượng.

Hai bức tranh này có bố cục đơn giản, tập trung khắc họa hình ảnh con người cùng các con vật, hoa lá với màu sắc tươi sáng, mảng màu mạnh mẽ và giàu tính trang trí. Nét vẽ to, khỏe nhưng uyển chuyển, gương mặt em bé hiện lên sinh động, rạng rỡ và đáng yêu. 

Hình ảnh con gà và con vịt tuy nằm phủ phục nhưng vẫn ngẩng cao đầu, thể hiện khát vọng vươn lên trong cuộc sống.

Vào mỗi dịp Tết, treo cặp tranh Vinh hoa – Phú quý mang ý nghĩa chúc tụng, cầu mong cho gia đình cuộc sống sung túc, con cái đầy đủ, có cả trai lẫn gái. Đây cũng chính là ước mơ bền bỉ, bao đời nay của người dân lao động Việt Nam.

Ý nghĩa sâu sắc của bức tranh cậu bé ôm gà 

Trong tiếng Hán, “gà trống lớn” được gọi là “Đại Kê”, đồng âm với “Đại Cát”, hàm ý gặp nhiều niềm vui lớn, may mắn và điều tốt lành. Hình ảnh này mang lời chúc đại cát, đại lợi đến cho gia đình.

Bên cạnh đó, gà trống còn là biểu tượng của lòng dũng cảm và năm đức tính cao quý của con người: Nhân – Nghĩa – Lễ – Trí – Tín. Trong tranh, cậu bé trai bụ bẫm ôm gà trống, phía sau là chậu hoa cúc đang nở rộ – biểu trưng cho sự sinh sôi và ước mong sinh được bé trai khỏe mạnh. 

Khi trưởng thành, cậu bé sẽ trở thành người thành đạt, vinh hiển và sở hữu đầy đủ năm đức tính đáng quý như chú gà trống dũng mãnh.

Ý nghĩa sâu sắc của bức tranh bé gái ôm vịt

Bức tranh bé gái ôm vịt khắc họa hình ảnh khuôn mặt tròn trĩnh, đáng yêu, ánh mắt rạng rỡ và tràn đầy sức sống. Hình ảnh này thể hiện ước mong sinh được một bé gái dịu dàng, duyên dáng, thông minh và nhanh nhẹn.

Con vịt trong tranh là biểu tượng của sự sung túc, ấm no, trong khi bông sen phía sau tượng trưng cho sự trong trắng, thanh khiết và tinh khôi những phẩm chất thanh cao “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.

Tổng thể, cặp tranh dân gian Đông Hồ Vinh hoa – Phú quý có bố cục đơn giản nhưng tinh tế, tập trung khắc họa con người, động vật và hoa lá. Màu sắc tươi vui, mảng màu mạnh mẽ kết hợp cùng nét vẽ to, khỏe mà uyển chuyển. 

Hình ảnh các em bé bầu bĩnh, rạng ngời, đáng yêu; con gà và vịt tuy ở tư thế phủ phục nhưng vẫn ngẩng cao đầu, thể hiện khát vọng vươn lên trong cuộc sống.

Cách treo tranh vinh hoa – phú quý 

Cách treo tranh “Vinh Hoa – Phú Quý” trong truyền thống tranh dân gian Đông Hồ thường tuân theo nguyên tắc đối xứng và ý nghĩa biểu tượng, để vừa đẹp mắt vừa đúng phong tục.

Treo theo đúng thứ tự

• Bức Vinh hoa (bé trai ôm gà trống) đặt bên trái – tính từ hướng nhìn của người trong nhà.
• Bức Phú quý (bé gái ôm vịt) đặt bên phải.
• Cách bố trí này hài hòa về thẩm mỹ và mang ý nghĩa “trai bên tả – gái bên hữu” theo quan niệm truyền thống.

Vị trí treo tranh

• Phòng khách: Treo ở vị trí trung tâm, ngang tầm mắt để khách đến chơi dễ nhìn thấy, đồng thời lan tỏa thông điệp may mắn, thịnh vượng.
• Phòng thờ: Treo phía dưới hoành phi, câu đối để bổ sung ý nghĩa chúc tụng, cầu may.
• Hành lang hoặc phòng sinh hoạt chung: Vẫn phù hợp nếu muốn không gian ấm áp và đậm chất văn hóa truyền thống.

Độ cao và ánh sáng

• Treo tranh ở độ cao từ 1,5 – 1,7m tính từ sàn để dễ chiêm ngưỡng và bảo quản.
• Nên có ánh sáng tự nhiên hoặc đèn chiếu nhẹ để làm nổi bật màu sắc tươi sáng đặc trưng của tranh Đông Hồ.

Thời điểm treo

• Lý tưởng nhất là vào dịp Tết Nguyên Đán, bởi đây là lúc tranh mang trọn ý nghĩa chúc phúc, cầu tài lộc và hạnh phúc viên mãn.
• Có thể treo quanh năm nhưng nhiều gia đình thay mới vào dịp Tết để đón khí vượng cho năm mới.

Kết lại, ý nghĩa tranh “Vinh Hoa – Phú Quý” không chỉ nằm ở vẻ đẹp mộc mạc, màu sắc tươi sáng của tranh dân gian Đông Hồ, mà còn ẩn chứa những giá trị tinh thần sâu sắc. Đôi tranh là lời chúc phúc trọn vẹn về danh vọng và tài lộc, phản ánh ước vọng muôn đời của người Việt về cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc. 

Treo Vinh Hoa – Phú Quý trong nhà không chỉ để trang trí, mà còn để nhắc nhở mỗi người trân trọng những giá trị truyền thống, nuôi dưỡng khát vọng vươn lên và gìn giữ hồn cốt văn hóa dân tộc.