Tranh đông hồ

Tranh Đông Hồ là dòng tranh dân gian độc đáo của Việt Nam, mang trong mình nét vẽ của các nghệ nhân làng nghề lâu đời. Khi treo lên tường, bức tranh giúp không gian sống kể chuyện qua những hình ảnh đời sống gần gũi, ước mơ tốt đẹp của người dân. Cùng Artnam tìm hiểu chi tiết về dòng tranh khắc gỗ dân gian này dưới đây.

Tranh Đông Hồ là gì?

Tranh Đông Hồ, hay tranh khắc gỗ dân gian Đông Hồ, là một dòng tranh dân gian nổi tiếng của Việt Nam, có nguồn gốc từ làng Đông Hồ thuộc phường Song Hồ, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. 

Làng tranh dân gian này nằm bên bờ sông Đuống, cách trung tâm Bắc Ninh khoảng 16km, cách Hà Nội không xa khoảng hơn 30km, vì vậy còn được gọi là làng tranh Đông Hồ Hà Nội. 

Trong quá khứ, loại tranh này được bày bán chủ yếu vào dịp Tết Nguyên Đán. Người dân nông thôn thường mua tranh để dán lên tường và đến cuối năm sẽ thay bằng bộ tranh mới.

Lịch sử hình thành của tranh Đông Hồ 

Tranh Đông Hồ có nguồn gốc từ làng Đông Hồ, thuộc địa phận huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Theo các tài liệu sử, tranh Đông Hồ xuất hiện từ khoảng thế kỷ XVI và phát triển mạnh mẽ nhất vào thế kỷ XVII, XVIII. 

Thời kỳ này, nó len lỏi vào nếp sống, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt, đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán. Vì thế, nhiều người còn nó bằng cái thân mật hơn, đó là tranh Tết, bởi nó được sản xuất và bán chủ yếu vào những ngày Tết cho khắp mọi nơi.

Tuy nhiên, từ sau năm 1945 nhu cầu giảm dần, chữ Hán và chữ Nôm bị chính quyền bài xích, làng nghề bị ảnh hưởng dẫn đến nhiều gia đình bỏ nghề tranh chuyển sang làm hàng mã. 

Cho đến nay, nhà nước cùng nhiều nhà nghiên cứu đang nỗ lực phục hồi nghệ thuật tranh dân gian khắc gỗ Đông Hồ nhưng vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Năm 2013, tranh Đông Hồ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. 

Mới đây nhất, ngày 9/12/2025 tranh Đông Hồ đã được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, đánh dấu di sản văn hóa phi vật thể thứ 17 của Việt Nam được UNESCO công nhận.

Quy trình làm tranh khắc gỗ Đông Hồ

Tranh Đông Hồ được nghệ nhân Việt vẽ dựa trên một quy trình thủ công sử dụng hoàn toàn các vật liệu tự nhiên. Cụ thể, giấy nền, màu mực và khuôn in đều được tạo từ những nguyên liệu có sẵn trong môi trường sống.

Giấy điệp, loại giấy dùng làm nền trong tranh Đông Hồ, được tạo bằng cách nghiền vỏ con điệp rồi trộn với hồ nấu từ bột gạo tẻ, gạo nếp hoặc bột sắn. Hỗn hợp này được quét lên giấy dó bằng chổi lá thông, tạo ra các đường ganh song song theo hướng quét. Lớp điệp mang lại màu trắng ngà tự nhiên cùng ánh lấp lánh từ các mảnh điệp nhỏ phản chiếu dưới ánh sáng.

Khác với tranh Hàng Trống, Đông Hồ sử dụng màu trầm từ chất liệu trong tự nhiên. Màu tranh chiết xuất từ đa dạng nguyên liệu: sắc đen từ than lá tre, than gỗ xoan hoặc rơm nếp; đỏ nâu lấy từ sỏi son; sắc vàng chiết từ hoa dành dành và hoa hoè; còn màu xanh lục được tạo bằng lá chàm hoặc gỉ đồng. Nhờ việc dùng các nguồn màu bản địa và hạn chế pha phẩm màu nhân tạo đã tạo nên tính mộc mạc và đặc trưng kỹ thuật của dòng tranh dân gian.

Quá trình in tranh yêu cầu độ đều màu và chính xác của từng lớp in. Trước tiên, các lớp màu đậm được in lên bề mặt, tiếp theo là các lớp màu nhạt và cuối cùng là bản khắc nét đen để hoàn thiện bố cục.

Ván in được làm từ gỗ thị hoặc gỗ thừng mực nhờ độ thấm màu vừa phải, giúp duy trì lượng màu đồng đều trong quá trình in. Ngoài ra, mỗi ván đều được gắn hai thanh đinh cố định ở hai đầu nhằm định vị chính xác giữa các lần in và giữa các khuôn khắc khác nhau. Nhờ đó, quá trình sản xuất có thể tạo ra số lượng lớn tranh với chất lượng thống nhất.

Một số bức tranh Đông Hồ nổi tiếng nhất và ý nghĩa của nó

Tranh Đông Hồ Đám cưới chuột

Đầu tiên là bức tranh Đám cưới chuột. Đây là một những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng về nghệ thuật châm biếm. Bức tranh vẽ cảnh đàn chuột mang lễ vật rước dâu nhưng phải dâng cống cho con mèo đứng chặn đường, móng vuốt giơ cao.

Tác phẩm ngầm phê phán nạn tham quan, đút lót và cảnh mua quan bán chức trong xã hội phong kiến. Chúng cũng phản ánh cuộc sống cơ cực của người dân khi làm lụng vất vả nhưng vẫn bị áp bức bởi tầng lớp cường hào, quan lại.

Tranh dân gian Đông Hồ Đàn lợn âm dương

Bức tranh Đông Hồ nổi tiếng thứ hai phải nói đến bức Đàn lợn âm dương. Tác phẩm mô tả đàn lợn một cách ấn tượng, cách điệu khỏe khoắn mà vẫn mềm mại. Trên thân chúng xuất hiện những vòng xoáy âm dương tượng trưng sự hài hòa và giao thoa giữa trời và đất.

Bức tranh đã gửi gắm ý nghĩa cầu chúc phát tài, phát lộc, sung túc, mong ước về gia đình hạnh phúc, con cháu sum vầy.

Tranh Đông Hồ Gà mẹ và đàn con 

Bức tranh Đông Hồ được đa số mọi người biết đến tiếp theo là bức Gà mẹ và đàn con miêu tả một cô gà mái mẹ ở bên đàn con nhỏ. 

Tác phẩm thường được treo trong dịp Tết như một lời chúc tốt lành cho năm mới: mong gia đình đông con, hòa thuận, hạnh phúc, và cầu cho con cháu khỏe mạnh, sung túc.

Tranh Đông Hồ Lý ngư vọng nguyệt

Lý ngư vọng nguyệt là một trong những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng nhất, thường được các gia đình treo vào dịp Tết trong những năm có người chuẩn bị thi cử. 

Những bức tranh Đông Hồ này mang ý nghĩa ước mong con cái học hành chăm chỉ, thi cử đỗ đạt, tượng trưng cho khát vọng “cá chép hóa rồng”.

Không chỉ vậy, cá chép trong tranh còn là biểu tượng của may mắn, thịnh vượng và tài lộc.

Tranh Đông Hồ vinh quy bái Tổ

Một trong những bức tranh Đông Hồ nổi tiếng tiếp theo là bức vinh quy bái Tổ. Tác phẩm thường được tặng cho người đỗ đạt mang về biếu cha mẹ, thầy cô để tỏ lòng biết ơn. 

Bức tranh không chỉ mang ý nghĩa niềm tự hào mà còn thể hiện đạo lý của người Việt: “Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy”.

Tranh dân gian Đông Hồ Thiên hạ thái bình

Tranh Thiên hạ thái bình thể hiện mong ước về một đất nước hòa bình, người dân ấm no, thịnh vượng. Khi được treo trong nhà, tác phẩm còn mang ý nghĩa cầu chúc bình an, xua đuổi tà ma và thu hút may mắn đến với gia đình.

Tranh Đông Hồ Vinh hoa – Phú quý

Vinh hoa phú quý là bức tranh mang ý nghĩa mong ước về một gia đình đủ đầy, sung túc và may mắn, con đàn cháu đống.

Địa chỉ bán tranh Đông Hồ uy tín tại Hà Nội

Nhằm góp phần nhỏ vào việc khôi phục tranh Đông Hồ và đưa dòng tranh dân gian này tiếp cận gần với giới trẻ hiện nay, Artnam Gallery tự hào là đơn vị trưng bày và cung cấp các tác phẩm nghệ thuật Việt Nam đa dạng, từ tranh dân gian truyền thống đến nghệ thuật đương đại.

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ uy tín để sở hữu những bức tranh Đông Hồ chất lượng, đảm bảo được in ấn và phục chế đúng kỹ thuật, giữ trọn vẻ đẹp của di sản văn hóa này, chúng tôi là lựa chọn đáng tin cậy vì những ưu điểm:

• Chất liệu cao cấp: tranh Đông Hồ, tranh dân gian của Artnam khác biệt với các dòng tranh trên thị trường. Tranh hoàn thiện sẽ có bề mặt phẳng lì, óng ánh tự nhiên, không chùng nhão, hở tưa vải. 
• Nguồn gốc uy tín: Chúng tôi cam kết cung cấp các tác phẩm có nguồn gốc rõ ràng, giúp người yêu nghệ thuật an tâm về chất lượng và giá trị lịch sử của từng bức tranh.
• Đa dạng tác phẩm: Ngoài các bức tranh Đông Hồ nổi tiếng trên, Artnam còn cung cấp nhiều dòng tranh dân gian làng Hồ khác như tranh chúc tụng, tranh thờ, tranh sinh hoạt,…

Thông tin liên hệ:

• Website: https://artnam.vn/
• Hotline: 090 268 2448
• Fanpage: https://www.facebook.com/artnamgallery

Là dòng tranh dân gian lâu đời nổi tiếng tại Việt Nam, tranh Đông Hồ không chỉ là một tác phẩm trang trí đơn thuần mà còn là nét văn hóa lưu giữ những hình ảnh bình dị, ước mơ hạnh phúc tốt đẹp của người lao động. Hy vọng qua bài viết trên, bạn có thể lựa chọn một bức tranh Đông Hồ làm quà tặng hoặc làm mới không gian sống của bản thân.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm những bức tranh dân gian đẹp khác tại Artnam để có sự lựa chọn phù hợp nhất.