Cùng tìm hiểu các thể loại tranh vẽ hiện đại trên thế giới

Bạn đã bao giờ đứng trước một bức tranh trừu tượng và tự hỏi “Nó có ý nghĩa gì?” hay cố gắng phân biệt giữa một tác phẩm Lập thể của Picasso và một bức tranh Siêu thực của Dalí? Thế giới của nghệ thuật hiện đại rộng lớn, hấp dẫn nhưng đôi khi cũng thật khó hiểu.Hành trình nghệ thuật này không chỉ là về những cái tên nổi tiếng hay những tác phẩm trị giá hàng triệu đô la. 

Nó là câu chuyện về sự phá vỡ quy tắc của các thể loại tranh vẽ hiện đại, về những cách nhìn mới mẻ đối với thế giới và về cuộc cách mạng trong cách chúng ta biểu đạt cảm xúc và ý tưởng. 

Bài viết này chính là tấm bản đồ của bạn, một hướng dẫn toàn diện để khám phá những con đường, những ngã rẽ quan trọng nhất của hội họa hiện đại, giúp bạn không chỉ “nhìn” mà còn “hiểu” được vẻ đẹp đằng sau mỗi tác phẩm.

Hội họa hiện đại thực sự là gì?

Trước khi đi sâu vào từng trường phái, điều quan trọng là phải hiểu rõ “hiện đại” trong nghệ thuật nghĩa là gì. Bắt đầu từ khoảng cuối thế kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20, nghệ thuật hiện đại là một sự phản kháng lại truyền thống hàn lâm, vốn đề cao sự mô phỏng hiện thực một cách chính xác.

 Các họa sĩ hiện đại không còn bị trói buộc bởi việc phải vẽ sao cho “giống thật”. Thay vào đó, họ ưu tiên sự thể hiện cá nhân, thử nghiệm với màu sắc, hình khối, đường nét và chất liệu để truyền tải tầm nhìn và cảm xúc riêng của mình về thế giới đang thay đổi nhanh chóng xung quanh.

Dòng thời gian các phong trào nghệ thuật hiện đại nổi bật

Nghệ thuật hiện đại không xuất hiện một cách ngẫu nhiên, nó là một chuỗi các phong trào nối tiếp, phản ứng và ảnh hưởng lẫn nhau. Việc nhìn vào dòng chảy thời gian giúp chúng ta hiểu được bối cảnh ra đời và sự phát triển logic của từng phong cách.

Khám phá các trường phái hội họa hiện đại kinh điển

Bây giờ, hãy cùng nhau đi vào chi tiết của những phong cách đã định hình nên bộ mặt của hội họa hiện đại. Mỗi trường phái mang một ngôn ngữ và một triết lý riêng biệt, phản ánh tinh thần của thời đại mà nó ra đời.

Chủ nghĩa ấn tượng (impressionism) – kẻ mở đường

Được xem là cuộc cách mạng đầu tiên của nghệ thuật hiện đại, chủ nghĩa Ấn tượng tập trung vào việc ghi lại cảm giác, hay “ấn tượng” của một khoảnh khắc, đặc biệt là sự thay đổi của ánh sáng và màu sắc. Các họa sĩ thường vẽ ngoài trời, sử dụng những nét cọ nhanh, ngắn để nắm bắt khung cảnh một cách sống động thay vì chi tiết tỉ mỉ. 

Chủ nghĩa lập thể (cubism) – phá vỡ mọi quy tắc

Sáng tạo bởi Pablo Picasso và Georges Braque, chủ nghĩa Lập thể đã thay đổi hoàn toàn cách nhìn nhận về không gian và đối tượng. Thay vì vẽ một vật từ một góc nhìn duy nhất, các họa sĩ Lập thể phân tách nó thành các hình khối hình học (lập phương, hình nón) và thể hiện nhiều góc nhìn cùng một lúc trên một mặt phẳng, tạo ra một hình ảnh đa chiều đầy phức tạp.

Chủ nghĩa biểu hiện (expressionism) – vẽ bằng cảm xúc

Đối với các họa sĩ Biểu hiện, thế giới nội tâm quan trọng hơn thực tại bên ngoài. Phong cách này tìm cách thể hiện những cảm xúc mãnh liệt, những nỗi lo âu, dằn vặt thông qua việc bóp méo hình dạng và sử dụng những màu sắc rực rỡ, phi tự nhiên. Bức tranh không còn là cửa sổ nhìn ra thế giới, mà là tấm gương phản chiếu tâm hồn người nghệ sĩ. 

Chủ nghĩa siêu thực (surrealism) – thế giới của những giấc mơ

Bị ảnh hưởng sâu sắc bởi các lý thuyết phân tâm học của Sigmund Freud, chủ nghĩa Siêu thực khám phá thế giới của tiềm thức, của những giấc mơ và những điều phi lý. 

Các tác phẩm thường kết hợp những vật thể không liên quan trong một bối cảnh lạ lùng, tạo ra những hình ảnh gây sốc, bí ẩn và đầy chất thơ, như thể chúng được lấy ra từ một giấc mơ.

Tranh trừu tượng (abstract art) – vẻ đẹp của sự phi đối tượng

Nghệ thuật trừu tượng đi một bước xa hơn khi hoàn toàn từ bỏ việc mô tả thế giới vật chất. Thay vào đó, sức mạnh biểu cảm của tác phẩm nằm ở chính các yếu tố tạo hình cơ bản: màu sắc, đường nét, hình khối và bố cục. Nó không kể một câu chuyện cụ thể nào, mà gợi lên cảm xúc và suy tưởng trực tiếp từ thị giác.

Pop art – nghệ thuật từ văn hóa đại chúng

Ra đời vào giữa thế kỷ 20, Pop Art lấy cảm hứng từ những hình ảnh của xã hội tiêu dùng và văn hóa đại chúng như quảng cáo, truyện tranh, người nổi tiếng và các sản phẩm đóng hộp. Phong cách này sử dụng màu sắc tươi sáng, đường nét rõ ràng và kỹ thuật sản xuất hàng loạt (như in lụa) để xóa nhòa ranh giới giữa “nghệ thuật cao cấp” và cuộc sống đời thường.

Bảng so sánh nhanh các phong cách dễ nhầm lẫn

Để giúp bạn nhận biết rõ hơn, dưới đây là bảng phân biệt một vài trường phái thường gây nhầm lẫn bởi chúng đều tập trung vào cảm xúc hoặc hình khối.

Dấu ấn của các thể loại tranh vẽ hiện đại tại Việt Nam

Các trào lưu nghệ thuật hiện đại thế giới cũng đã du nhập và tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc đến nền mỹ thuật Việt Nam, đặc biệt là từ khi trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương được thành lập.

 Các họa sĩ Việt Nam đã tiếp thu những ngôn ngữ tạo hình mới mẻ này và kết hợp chúng với tâm hồn và bản sắc dân tộc, tạo ra một dòng chảy nghệ thuật hiện đại Việt Nam độc đáo. 

Những cái tên như Nguyễn Sáng, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm đã sử dụng các kỹ thuật và quan niệm của hội họa hiện đại để khắc họa cuộc sống, con người và lịch sử Việt Nam một cách đầy sâu sắc.

Câu hỏi thường gặp (faq)

Chúng tôi đã tổng hợp một vài câu hỏi phổ biến để giúp bạn làm rõ hơn nữa về chủ đề thú vị này.

Tranh hiện đại khác tranh đương đại như thế nào?

Đây là một điểm thường gây nhầm lẫn. “Nghệ thuật hiện đại” dùng để chỉ giai đoạn từ khoảng những năm 1860 đến 1960. Trong khi đó, “nghệ thuật đương đại” là nghệ thuật của thời điểm hiện tại và quá khứ gần, thường được tính từ sau giai đoạn của nghệ thuật hiện đại (khoảng từ sau 1960 đến ngày nay).

Đâu là thể loại tranh vẽ hiện đại phổ biến nhất?

Mức độ “phổ biến” có thể thay đổi tùy thuộc vào góc nhìn. Về mặt nhận diện của công chúng, Chủ nghĩa Ấn tượng với những tác phẩm của Monet có lẽ là quen thuộc nhất. Tuy nhiên, về mặt ảnh hưởng và sự đột phá, Chủ nghĩa Lập thể của Picasso thường được coi là một trong những bước ngoặt quan trọng nhất.

Tôi có thể xem các tác phẩm này ở đâu?

Bạn có thể chiêm ngưỡng các kiệt tác nghệ thuật hiện đại tại các bảo tàng lớn trên thế giới như MoMA (Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại ở New York), Trung tâm Pompidou (Paris), Tate Modern (London). 

Tại Việt Nam, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội) và Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM cũng trưng bày nhiều tác phẩm quan trọng của các họa sĩ hiện đại Việt Nam.

Hành trình khám phá các thể loại tranh vẽ hiện đại giống như học một ngôn ngữ mới – ngôn ngữ của màu sắc, cảm xúc và ý tưởng. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã có cho mình những kiến thức nền tảng để tự tin hơn khi thưởng thức nghệ thuật.

Bạn cảm thấy ấn tượng hay yêu thích trường phái nào nhất? Hãy chia sẻ cảm nhận của mình ở phần bình luận bên dưới nhé!