Nguyễn Sáng là cái tên quen thuộc khi nhắc đến những họa sĩ lớn của Việt Nam. Ông được biết đến là một trong “tứ kiệt” của hội họa hiện đại “Nhất Sáng, nhì Nghiêm, tam Liên, tứ Phái”. Với khả năng sáng tạo đa dạng, từ sơn mài, sơn dầu cho đến lụa, Nguyễn Sáng luôn mang đến những bức tranh gần gũi, giản dị nhưng có sức lay động mạnh mẽ.

Giới thiệu về họa sĩ Nguyễn Sáng

Nguyễn Sáng (1923 – 1988) là một trong những tên tuổi lớn của nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại. Ông sinh ra tại Mỹ Tho (Tiền Giang), sau đó theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương – cái nôi đào tạo nhiều họa sĩ lừng danh.

Trải qua chặng đường sáng tác gắn liền với những biến động lịch sử của dân tộc, Nguyễn Sáng đã để lại một sự nghiệp hội họa giàu dấu ấn, góp phần định hình diện mạo mỹ thuật Việt Nam trong thế kỷ XX.

Vượt ra ngoài phạm vi một cá nhân, Nguyễn Sáng còn được coi là người “tạo chất” cho nền hội họa cách mạng. Các tác phẩm của ông, đặc biệt ở chất liệu sơn mài và bột màu, không chỉ phản ánh tinh thần đấu tranh anh dũng mà còn thể hiện rõ phong cách sáng tạo cá nhân: phóng khoáng, mạnh mẽ nhưng cũng đầy chiều sâu tư tưởng.

Chính nhờ sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, Nguyễn Sáng đã tạo nên những giá trị nghệ thuật có tính bền vững.

Phong cách sáng tác đặc trưng

Nguyễn Sáng là một trong số ít họa sĩ Việt Nam dung hòa sâu sắc giữa tinh thần dân gian truyền thống với hơi thở hiện đại. Một phần lớn ảnh hưởng xuất phát từ nghệ thuật dân gian như tranh Đông Hồ, Hàng Trống, cùng các giá trị tạo hình cổ truyền kết hợp trong từng tác phẩm.

Văn hóa Việt thấm đẫm trong tranh của ông không chỉ qua hình tượng, bố cục mà còn ở cách ông khai thác những biểu tượng đời thường – từ tình quân dân, làng quê, đến những khoảnh khắc thầm lặng của đời sống kháng chiến. Chính nét vẽ khỏe khoắn, giản dị mà sâu lắng đã tạo cho tranh Nguyễn Sáng sức sống bền lâu, đồng thời gửi gắm niềm tự hào về bản sắc Việt.

Về mặt kỹ thuật, Nguyễn Sáng nổi bật với khả năng sáng tác trên đa dạng chất liệu: sơn mài, sơn dầu, lụa, bột màu, phấn màu. Tuy nhiên, dấu ấn đặc biệt nhất của ông là ở tranh sơn mài với bảng màu vàng, xanh, diệp lục phong phú, thể hiện chiều sâu, đầy sắc độ mà không sa vào cầu kỳ.

Phong cách chắt lọc, đơn giản nhưng sắc sảo trong từng nét vẽ, phối hợp với kỹ năng biểu đạt hiện thực cách mạng và cảm xúc con người, giúp tranh của Nguyễn Sáng mang tính khái quát cao. Các chủ đề ông lựa chọn luôn đậm tính xã hội – con người trong chiến tranh, thân phận dân tộc, những khoảnh khắc chân thật không tô vẽ.

So sánh với các họa sĩ cùng thời, như Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Tư Nghiêm hay Bùi Xuân Phái, phong cách của Nguyễn Sáng thể hiện sự mạnh mẽ, khái quát và hướng đến các tầng lớp xã hội bình dị.

Trong khi Nguyễn Gia Trí đưa sơn mài lên tầm cao thần tiên, Nguyễn Tư Nghiêm chú trọng biểu hiện cá tính riêng qua truyền thuyết và triết lý phương Đông, còn Bùi Xuân Phái lại gắn bó sâu sắc với phố cổ Hà Nội, thì Nguyễn Sáng tạo nên những dòng chảy hiện đại vừa đậm chất dân gian vừa phóng khoáng về tư duy tạo hình.

Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Sáng

Các tác phẩm của Nguyễn Sáng không chỉ ghi dấu trong lòng giới chuyên môn mà còn chạm đến cảm xúc của công chúng yêu nghệ thuật. Để hiểu rõ hơn về di sản nghệ thuật của ông, hãy cùng khám phá dưới đây:

“Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” – tác phẩm để đời

Trong kho tàng hội họa hiện thực cách mạng, “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ” luôn được coi là biểu tượng nghệ thuật và lịch sử sống động của Nguyễn Sáng. Tác phẩm được hoàn thành năm 1963, gần một thập kỷ sau chiến thắng Điện Biên Phủ, với chất liệu sơn mài kích thước lớn.

Nguyễn Sáng khắc họa tinh thần đồng đội, khí thế đấu tranh và những giây phút thiêng liêng của lễ kết nạp Đảng ngay trong chiến hào. Bố cục tranh vững chắc, hình tượng giàu tính nhân văn và sắc màu nâu đất, đỏ thẫm dung dị đã làm nổi bật dấu ấn chiến sĩ Điện Biên trong thời khắc gian khó quyết liệt.

Tác phẩm không chỉ dừng lại ở giá trị thẩm mỹ mà còn là biểu tượng về niềm tin, lý tưởng sống và ý chí dân tộc – mang sức lay động lớn trong lòng mỗi thế hệ người Việt.

Các bức tranh sơn mài nổi bật

Ngoài “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ”, Nguyễn Sáng còn để lại nhiều tuyệt tác sơn mài khác như “Giặc đốt làng tôi”, “Thành đồng Tổ quốc”, “Thiếu nữ bên hoa sen”, “Gióng”, “Lễ hội”, “Chợ Bến Thành”…

Ông khai thác chất liệu truyền thống của sơn mài Việt Nam nhưng lại chọn cách biểu đạt táo bạo: sử dụng mảng màu trầm, bố cục chặt chẽ, hình họa khúc chiết, lược giản nét vẽ để truyền tải không khí hào hùng của thời đại hoặc vẻ đẹp dung dị, thuần Việt của con người và cuộc sống.

Trên đây là những thông tin cơ bản về họa sĩ Nguyễn Sáng, ông là một biểu tượng lớn của mỹ thuật Việt Nam hiện đại, để lại hàng trăm tác phẩm với nhiều đề tài và chất liệu phong phú. Những tác phẩm sơn dầu, sơn mài tuyệt đẹp của ông sẽ luôn là kho tàng quý báu của mỹ thuật nước nhà.

Nếu bạn muốn tìm hiểu về những bức tranh cảm xúc của các họa sĩ Việt tài năng khác, hãy chiêm ngưỡng bộ sưu tập Tranh mới tại Artnam ngay!